Czym są czynniki ryzyka? Na co zwrócić uwagę?

Profilaktyka w szkole nie jest łatwym zadaniem. Z jednej strony mamy obowiązek masowo obejmować całą klasę, budując kompetencje miękkie i przekazując rzetelną wiedzę, z drugiej strony musimy zareagować w odpowiednim momencie w celu ochrony jednostki. Poniżej przedstawiam listę niepokojących zachowań i zmian w wyglądzie. Ważne, żeby pamiętać, że mówimy o zmianach w zachowaniu i wyglądzie.

Zachowanie:
– wyraźny spadek zainteresowania zajęciami,
– słabsze oceny, zaniedbywanie obowiązków (wzrasta liczba nieprzygotowań, odmawiania udział w lekcjach, itp.),
– unikanie kontaktu, wyraźna niechęć do rozmowy, kłamstwa,
– niecierpliwość, rozdrażnienie,
– w szkole/ na lekcjach uczeń nieaktywny lub pobudzony,
– apetyt dziecka,
– pojawianie się ucieczek z domu, wagarów, spóźnianie na lekcje/do domu, nie pojawianie się na czas w domu, znikanie,
– izolowanie się od rówieśników,
– nowe kontakty z niepokojącym towarzystwem, starszymi kolegami/koleżankami,
– zainteresowanie używkami, itp.
– zmiana stosunku do dorosłego (np. opryskliwość, brak współpracy)

Zmiany w wyglądzie zewnętrznym:
– zaniedbany wygląd lub istotna zmiana w stylu ubierania się,
– zapach i/lub ślady chemikaliów na ubraniu, papierosów, alkoholu,
– zaczerwienione oczy, rozszerzone lub zwężone źrenice, przewlekły katar (gdy
wykluczona jest infekcja).

Jak widać, większość symptomów tkwi w zmianie zachowania. Żeby część z nich wyłapać, trzeba być uważnych pedagogiem, psychologiem, wychowawcą czy nauczycielem. Pozwoliłam sobie stworzyć arkusz obserwacji ucznia z uwzględnieniem w/w czynników.
Ważne, aby w takich sytuacjach odbyć rozmowę z rodzicem – wywiad. Niestety, rodzice zwykle pomijają wiele symptomów. Nie ma co się dziwić, zachodzą różnego rodzaju mechanizmu obronne, tj.:
– umniejszanie problemowi (wcale nie spóźnia się tak często),
– zaprzeczanie (wcale nie czuję od niego alkoholu),
– usprawiedliwienie (inni włóczą się dłużej),
– chronienie (nie mówienie prawdy specjalistą w obawie przed problemami, jakie może mieć dziecko lub rodzina).
Warto o tym pamiętać, kiedy podejmujemy interwencję profilaktyczną. Nie można również bać się zdecydowanych działań i tych zgodnych z procedurami szkolnymi. Przede wszystkim powinno zadbać się o budowanie zaufania u rodzica i być świadomym tego, że dziecko w sytuacji interwencji będzie reagowało opozycyjnie.
(Praca z opozycyjnym uczestnikiem warsztatu #TANDEMnawarsztacie).

Źródło: Opracowanie własne oraz pozycja ORE – D. Macander, „Profilaktyki w szkole”.